BİLGİSAYAR NEDİR? BİLGİSAYAR VERİ YA DA KOMUTLARI İŞLEME SOKUP,BUNUN SONUCUNDA DA BİLGİ MEYDANA GETİREN AYGITLARDIR.BİLGİSAYARLAR BİRÇOK VERİYİ ÇOK KISA ZAMANDA İŞLEYEBİLİR.TABİİ İNSAN BEYNİDE BUNLAR YAPABİLİR.ANCAK BİLGİSAYARLAR BUNLARI ÇOK DAHA KISA ZAMANDA YAPABİLECEK GÜÇTEDİR.
DONANIM (HARDWARE) izafet.Com - Bİlgİsayar İle İlgİlİ En Temel Bİlgİler Bilgisayarı oluşturan fiziksel parçaların tamamına verilen isimdir. Donanımıda kendi arasında iki farklı grupta incelemek doğru olur. Birinci gruba yani bir PCnin çalışabilmesi için gerekli olan parçalara Temel Birimler adı, diğer gruba ise daha sonradan PCye takılabilen ve çeşitli fonksiyonlar kazandıran parçalara Çevre Birimleri adı verilebilir. Anakart; Mainboard olarak da adlandırılır. Bir PCde bulunan tüm aygıtlar bir şekilde anakart ile bağlantılıdırlar ve bu sayede aralarında iletişim kurarlar. Bu bağlantı direkt üzerine takılarak ( PCI veya ISA yuvalara) veya bir kablo aracılığı ile yapılır. CPU; Central Processing Unit (Merkezi İşlem Birimi) Bilgisayarın beynidir. Bilgisayarda yapılan bütün işlemler CPU üzerinde gerçekleşir ve bilgiler gerekli yerlere dağılır. Ram; Random Access Memory(Rast gele Erişimli Bellek) Hard disklerden çok daha hızlı oldukları için çalıştırılan programlar Ram üzerinde işlem görürler. Bu nedenle Ram ne kadar fazla olursa bilgisayarda o denli hızlı çalışır. Hard disk; Hdd bilgisayarda bulunan verilerin saklandığı yerdir. Bütün bilgilerimiz oyunlarımız programlarımız işletim sistemimiz hard diskte saklanır. Hdd genelde C karakteri ile temsil edilir. Floppy; Disket Sürücü ve Fdd olarak da adlandırılır. Manyetik disklere veri kaydedebilen ve bunların içerisindeki verileri okuyabilen aygıtlara verilen isimlerdir. Bir disketin alabileceği en fazla veri 1,44 MB dır. Disket sürücü genelde A harfi ile temsil edilir. Ekran Kartı VGA; Monitöre yansıyacak görüntüleri aktaran ve gerekli işlemleri yapan bir aygıttır. Kasa; PC içerisinde bulunan parçaları dış etkenlere karşı muhafaza eder ve bu parçalara elektrik dağılımını gerçekleştirir. Monitör Ekran; Bilgisayardan gelen sinyalleri görmemizi sağlayan bir aygıttır. Çalışma mantığı tıpkı Televizyon gibidir. Klavye+Mouse; Bilgisayara yapmak istediklerimizi bildirmek, komutlar vermek için kullandığımız aygıtlardır. Yazıcı; Printer olarak da geçen bu aygıt bilgisayarda hazırladığımız evrakları kâğıt üzerine çıkartmak için kullanılır. Tarayıcı; Scanner kâğıt üzerindeki bir yazıyı bir resmi bilgisayar ortamına aktarmak için kullanılırlar. Çizici; Plotter mimari çizimlerde ve folyo kesimlerinde kullanılan bir aygıttır. YAZILIM (SOFTWARE) Bilgisayarı kullanabilmemiz ve istediğimiz işlemleri yapabilmemiz için geliştirilen programlara verilen isimdir. Yazılımıda kendi arasında İşletim Sistemleri ve Uygulamalar olarak iki farklı grupta inceleyebiliriz. İşletim Sistemleri; Donanım ve kullanıcı arasındaki haberleşmeyi sağlayan bir programdır. Tam olarak görevi ise şu maddeler ile açıklayabiliriz; PC donanımını kullanıcının kullanabilmesini sağlar, örneğin TV Kartı ile TV izlemek, modem aracılığı ile internete bağlanmak, ses kartı aracılığı ile müzik dinlemek vs. Uygulamaları kullanmamızı sağlar. Farklı konularda çalışmak için geliştirilen uygulamaları çalıştırabilmemizi ve kullanmamızı sağlar. Dosya Yönetimini sağlar. Dosyaları istediğimiz şekilde adlandırmamızı, gruplamamızı, silmemizi sağlar. Uygulamalar; Belirli işleri yapabilmesi amacı ile hazırlanan, çalışmak için bir işletim sistemine ihtiyaç duyan programlardır. Örneğin Word kelime işlemci programı, Excel Hesap Tablosu programı vb. BİLGİSAYARI KULLANMAK Bilgisayarı kullanabilmek için önce açmamız gerekiyor. Açma işlemini gerçekleştirmek için kasa üzerinde bulunan Power Düğmesine (Genelde büyük belirgin bir düğmedir) basılır. Bu işlemden sonra bilgisayar açılır ve devreye Bios (Anakart üzerinde bulunan bir entegre. Görevi sistem tarihi ve saatini ve donanım hakkında bilgileri saklamak ve kontrol etmek) girer. Sisteme bağlı aygıtları test eder. Bu işlem bittikten sonra işletim sistemi yüklenir ve karşımıza Windows98 ekranı gelir. Bu aşamadan sonra yapılması gereken işleri Mouse ve klavye kullanarak sisteme biz bildiririz. Mouse Kullanmak Windows açıldığında ekranın ortasında bir ok işareti bulunur. Bu işaret Mouseumuzu temsil eder. Mouseu sağ elimiz ile tutarak sağa, sola, aşağı, yukarı hareket ettirerek ekrandaki işaretçiyi oynatabiliriz. Bu şekilde işaretçiyi istediğimiz yere götürebiliriz. Mouseu kullanırken üzerinde bulunan tuşlarına tıklarız. Üç tip tıklama türü vardır; Tıklama; Herhangi bir nesneyi seçili hale getirmek veya bir menüyü açmak için kullanılır. Örneğin işaretçiyi masaüstünde bulunan Bilgisayarım simgesinin üzerine getirip bir kez sol düğmeye tıklayalım. Bilgisayarım simgesi seçili hale gelir. İşaretçiyi Başlat Menüsünün üzerine götürüp bir kez tıklayalım. Başlat Menüsü açılır. Çift Tıklama; Herhangi bir nesnenin üzerinde Mouseun sol düğmesine iki kez hızlı bir şekilde tıklama işlemine denir. Çift tıklama olayı genelde programları çalıştırmak için kullanılır. Örneğin Mouseumuzu masaüstünde bulunan Bilgisayarım simgesinin üzerine getirip çift tıklarsak bilgisayarım penceresi açılır. Sağ Tıklama; Herhangi bir nesnenin üzerinde Mouseun sağ düğmesine tıklama işlemine denir. Bu işlem sağ tıklanan nesne üzerinde yapabileceğimiz işlemleri bir menü içerisinde bize getirir. Örneğin Mouseumuz ile masaüstünde boş bir alana sağ tıklayarak bir kısayol menüsüne ulaşabiliriz. Bu menüdeki seçenekler ile masaüstü ayarlarında değişiklikler yapabiliriz. KLAVYE KULLANMA ŞEKLİ " ESC => Yapılan işlemi iptal etmekte kullanıyoruz. " Tab => Sekme işleminde kullanıyoruz. (Özellikle Wordde çok kullanışlıdır.) " Caps Lock => Küçük harfi büyüğe, büyüğü küçüğe çevirmede kullanıyoruz. " Shift => Tuşların üzerinde bulunan 2.karakterleri (!,^,+,%,&,/,(,),=,*,_.>) gibi karakterleri göstermekte kullanıyoruz. " Ctrl => Klavye kısayol tuşlarını kullanmakta işimize yarıyor. " Ctrl+A => Tümünü seç " Ctrl+X => Kes " Ctrl+C => Kopyala " Ctrl+V => Yapıştır " Ctrl+Esc => Başlat menüsünün açılması " Alt => Klavyedeki diğer tuşlarla kullanıldığında işe yarar. " Alt+F4 => Aktif olan pencereyi kapatır. " Alt+Tab => Pencereler arası dolaşım " Alt+Space => Simge Menüsü açar. " Alt+Esc => Bir sonraki uygulamaya geçiş " Enter => Yapılan işlemi onaylamakta kullanıyoruz. " Alt Gr => Tuşların üzerinde bulunan 3.karakterleri göstermekte kullanıyoruz. ({,[,],},) bu işlemleri ancak Alt Gr tuşunu kullanarak ulaşılabilir. " Back Space=> Sola doğru silme işleminde kullanıyoruz. " Delete => Seçilen nesneyi silme işleminde ayrıca (sağa) doğru silme işleminde kullanıyoruz. " Win => Masa üstündeki Başlat menüsünü açma işleminde kullanıyoruz. " Win+E => Windows Gezgini " Win+R => Çalıştır " Win+F => Ara " Win+D => Simge durumuna küçültür. " Win+M=> Simge durumuna küçültür. " Win+Pause => Sistem özelliklerini açma " PrintScreen=> Ekranın resmini çekme işleminde kullanıyoruz. " Insert => Üzerine yaz ya da araya ekleme işleminde kullanıyoruz. " Home => Başlangıç kısmına götürür. " End => Son kısma götürür. " ScroollLock=> Kaydırma çubuklarının görevini klavyeden yapılmasını sağlar. " Numlock => Sağ bölmede bulunan rakamları kullanabilmesi sağlar. " Space (Ara tuşu)=> Boşluk vermekte kullanıyoruz. " PageUp => Önceki sayfaya gitmekte " PageDown => Sonraki sayfaya gitmekte kullanılır. " F1 => Yardım " F2 => Yeniden adlandırmanın klavye kısa yolu " F3 => Klavyenizle uyumlu ise Ara İşlemine ulaşmanızı sağlar. " Yardım menü tuşu => Mousenin sağ tuşun yaptığı görevi yerine getirir. MİCROSOFT WINDOWS İŞLETİM SİSTEMİ Microsoft firmasının geliştirdiği ve dünya üzerinde en çok kullanılan işletim sistemidir. Kullanımının bir hayli kolay olması bu denli yaygın bir şekilde kullanılmasını sağlıyor. Windows 98 yüklü olan bir bilgisayar çalıştırıldığında işletim sistemi devreye girer ve bir süre sonra Windows 98 ekranı karşımıza gelir. Karşımıza gelen bu ekrana Masaüstü adını veririz. Masaüstünde bulunan simgeler ise bilgisayarımızda bulunan programları daha pratik bir şekilde çalıştırabilmemiz için Windows tarafından oluşturulmuş Kısayollardır. Ekranın sol alt köşesinde bulunan Başlat düğmesinin bulunduğu gri çubuğa da Görev Çubuğu adı verilir. Programları Çalıştırmak Windowsta bir program çalıştırmak için birçok yol var. Programları çalıştırmak için masaüstünde bulunan kısayol simgeleri kullanılabileceği gibi başlat menüsüde kullanılabilir. 1. Masaüstünde bulunan simgeyi seçili hale getirdikten sonra Enter tuşuna basılır. 2. Masaüstünde bulunan simgeye çift tıklama yapılır. 3. Masaüstünde bulunan simgeye sağ tıklayıp gelen menüden aç komutu verilir. 4. Başlat Menüsünden çalıştırmak istenilen program kısayolunun üzerine gelip tıklanır. Pencereleri Yönetmek Windowsta bütün programlar birer pencere içerisinde çalışır ve dolayısıyla bütün pencerelerin ortak özellikleri vardır. Bütün pencerelerde bir adet başlık çubuğu bulunur. Bu başlık çubuklarının sağ köşelerinde 3 adet simge bulunur. Bu simgeler ile pencere kapatılabilir gizlenebilir veya boyutu değiştirilebilir. Başlık çubuğunun sol tarafında ise bu programın adı yazılıdır, bu yazının hemen sol tarafında bulunan küçük simge ise kontrol menüsüdür. Bu pencere içerisinde yapılabilecek işlemleri listeler. Kapatma 1. Başlık Çubuğunda bulunan kapat düğmesine basılarak 2. Kontrol Menüsüne çift tıklayarak 3. Kontrol Menüsüne tek tıklayıp, gelen menüden Kapat seçilir. 4. Görev çubuğunda bulunan program simgesine sağ tıklayarak, gelen menüden Kapat seçilebilir. 5. Alt F4 tuş bileşenini kullanarak. Simge Durumu 1. Başlık Çubuğunda bulunan simge durumunda küçült düğmesine basılarak 2. Kontrol Menüsüne tek tıklayıp, gelen menüden simge durumunda küçült seçilir. 3. Görev çubuğunda bulunan program simgesine sağ tıklayarak, gelen menüden simge durumunda küçült seçilebilir. Ekranı Kaplama 1. Başlık Çubuğunda bulunan ekranı kapla düğmesine basılarak 2. Başlık çubuğuna çift tıklayarak 3. Kontrol Menüsüne tek tıklayıp, gelen menüden ekranı kapla seçilir. 4. Görev çubuğunda bulunan program simgesine sağ tıklayarak, gelen menüden ekranı kapla seçilebilir. Taşıma 1. Başlık çubuğu üzerinde iken Mouseun sol düğmesine basarak sürükleyerek 2. Kontrol menüsü-Taşı komutu ile 3. Görev çubuğunda bulunan program simgesine sağ tıklayarak, gelen menüden Taşı komutu ile Boyutlandırma 1. Pencerenin etrafındaki çizgiler üzerine Mouseumuzu götürdüğümüzde işaretçi çift yönlü bir oka dönüşür. İşaretçi bu durumda iken sol düğmeye basarak Mouseu sürükleyip bırakırız. 2. Ekranı Kapla ve Önceki Boyut düğmeleri ile 3. Kontrol Menüsünden Ekranı Kapla ve Önceki Boyut komutları verilerek 4. Görev çubuğunda bulunan program simgesine sağ tıklayarak, gelen menüden Ekranı Kapla ve Önceki Boyut komutları verilerek. Pencereler Arası Geçiş 1. Görev çubuğunda istediğimiz program simgesine tıklayarak 2. Alt Tab tuş bileşeni ile Listeleme Aktif durumdaki programları listelemek için görev çubuğunda boş bir alana sağ tıklanır. Açılan Menüden; 1. Pencereleri Basamakla 2. Pencereleri Dikey Döşe 3. Pencereleri Yatay Döşe Masaüstünü Özelleştirmek Windows da Masaüstünü özelleştirmek için görüntü özellikleri adlı pencere kullanılır. Bu pencereyi açmak için; 1. Masaüstüne sağ tıklanır ve gelen pencereden özellikler komutu verilir. 2. Denetim masasında bulunan görüntü adlı simgeye iki kez tıklanır. Bu işlemlerden sonra görüntü özellikleri adlı pencere açılır. Bu pencere içerisinde masaüstünü özelleştirebilmemiz için 6 adet sekme bulunur. Artalan Listede bulunan resimlerden birini seçerek Masaüstü Duvar Kâğıdı olarak belirleyebiliriz. Ekran Koruyucular Ekran Koruyucusu adlı açılan liste kutusundan beğendiğimiz herhangi bir ekran koruyucusunu seçerek bunu geçerli ekran koruyucumuz olarak belirleyebiliriz. Bekleme adlı kutucuğa bir değer yazarak da bu ekran koruyucusunun ne kadar süre sonra devreye girmesini istediğimizi ayarlayabiliriz. İstersek bu ekran koruyucusuna şifre koyabilir ve şifreyi bilmeyen birinin ekran koruyucudan çıkmasını önleyebiliriz. Bunu yapabilmek içinde Parola Korumalı adlı onay kutucuğuna işaret koyduktan hemen sonra sağ tarafında bulunan değiştir adlı kutucuk ileride parolamızı belirleyebiliriz. Görünüm Pencerelerin başlık çubuklarının ve içeriklerinin rengini, mesaj kutularının renklerini, Windowsun pencerelerde ve menülerde kullandığı varsayılan yazı tiplerini değiştirebiliriz. Etkiler Masaüstünde bulunan Windowsun standart simgelerini değiştirebilir bunları büyütüp küçültebiliriz. Pencerelerin nasıl taşınacağını menülerin nasıl açılacağını belirleyebiliriz. Web Windowsta bulunan simgeleri normalde çift tıklama ile çalıştırabiliyorduk. Eğer istersek Web Sayfalarında olduğu gibi bu simgeleri tek tıklama ile çalışabilir hale getirebiliriz. Klasör Seçenekleri adlı düğmeciğe tıklayarak gelen pencereden Web biçemi seçersek simgeleriz tek tıklama ile çalışabilecek hale gelirler. Eğer yine eskisi gibi çift tıklama ile çalışmalarını istiyorsak yine aynı pencereye gelip Klasik Biçemi seçip tamam düğmesine basarız. Ayarlar Bu pencere ile ekran çözünürlüğü ve aynı anda kullanılabilecek renk sayısını ayarlayabiliriz. Bu sayede ekranın daha canlı renkler ile ve daha net görülmesini sağlayabiliriz. Windows Programları Windows işletim sistemi ile sistemi ile bilgisayara kurulan ve gerçekten işleysel olan birkaç program vardır. Bu programlar günlük çalışma hayatında kullanılmaktadır. Bu programlar Başlat-Programlar-Donatılar menüsünde bulunurlar. Hesap Makinesi Bu program Hard diskte Windows klasörü içerisinde Calc. exe adı ile bulunur ve Başlat-Programlar-Donatılar-Hesap Makinesi kısayolu ile çalıştırılabilir. Normal bir hesap makinesi ile yaptığımız işlerin tamamını ve bu program ile yapabilmekteyiz. Not Defteri Bu program Hard diskte Windows klasörü içerisinde Notepad. exe adı ile bulunur ve Başlat-Programlar-Donatılar-Not Defteri kısayolu ile çalıştırılabilir. Basit bir metin editörüdür. Bu programda yazdığımız yazılar bilgisayara txt uzantısı ile kaydedilirler. Not Defterinde hazırlanan bir dosya en fazla 64 KB. Büyüklüğünde olabilir. Wordpad Bu program Hard diskte Windows klasörü içerisinde Wordpad. exe adı ile bulunur ve Başlat-Programlar-Donatılar-Wordpad kısayolu ile çalıştırılabilir. Not defterine oranla çok daha gelişmiş bir kelime işlemcidir. Bu programda yazdığımız yazılar bilgisayara doc uzantısı ile kaydedilirler. Paint Bu program Hard diskte Windows klasörü içerisinde Mspaint. exe adı ile bulunur ve Başlat-Programlar-Donatılar-Paint kısayolu ile çalıştırılabilir. Resim işleme programıdır. Bu programda yaptığımız resimler bilgisayara bmp uzantısı ile kaydedilirler. Görev Çubuğunu Yönetmek Görev çubuğunu ekranda farklı bir noktaya alabilmek ve boyutlarını değiştirmek mümkündür. Taşıma Mouseu Görev Çubuğunun üzerine götürüp ekranda sağ, sol, alt veya üst köşelere doğru sürükleyerek, Görev Çubuğunu ekranda herhangi bir yere alabiliriz. Boyutlandırma Mouseumuzun Görev çubuğu üzerinde çift yönlü bir oka dönüşmesini sağladıktan sonra sol düğmeye basarak Görev çubuğunun boyutunu değiştirebiliriz. Görev Çubuğunu Özelleştirmek Görev çubuğunu özelleştirmek için Görev Çubuğu Özellikleri penceresini açmamız gerekir. Bu pencereyi açmak için iki farklı yol izlenebilir. Görev çubuğunda boş bir alana sağ tıklayıp özellikler seçebiliriz veya Başlat-Ayarlar-Görev Çubuğu ve Başlat Menüsü komutunu veririz. Gelen pencerede Görev Çubuğu Seçenekleri adlı sekmeye tıklarız. Bu pencerede dört farklı seçenek vardır; Her Zaman Üstte; bu seçenek işaretliyse görev çubuğu her zaman çalışan programların üstündedir. Otomatik Gizle; bu seçenek işaretliyse görev çubuğu kendi kendini gizler ve mouse ile üzerine gidildiğinde kendini gösterir. Başlat Menüsünde Küçük Simgeler Göster; bu seçenek işaretliyse başlat menüsünde bulunan programları küçük simgeler ile gösterir. Saati Göster; bu seçenek işaretliyse Görev Çubuğunun sağ tarafında sistem saati gösterilir. Başlat Menüsünü Özelleştirmek Başlat Menüsünü özelleştirmek için Görev Çubuğu Özellikleri penceresini açmamız gerekir. Bu pencereyi açmak için iki farklı yol izlenebilir. Görev çubuğunda boş bir alana sağ tıklayıp özellikler seçebiliriz veya Başlat-Ayarlar-Görev Çubuğu ve Başlat Menüsü komutunu veririz. Gelen pencerede Başlat Menüsü Programları adlı sekmeye tıklarız. Bu pencerede dört farklı seçenek vardır; Temizle; Bu düğme ile Başlat-Belgeler menüsünde bulunan en son çalıştırılan 15 adet dosya adı temizlenir. Ekle; Bu düğmeciğe tıklandığında karşımıza kısayol oluşturma penceresi gelir. Buradan istediğimiz dosya seçilerek başlat menüsüne kısayolunu ekleyebiliriz. Kaldır; Bu düğmeciğe tıklandığında karşımıza Başlat-Programlar altında bulunan kısayolların bir listesi gelir. Bu listeden istediğimiz bir kısayolu seçerek silebiliriz. Bir kısayol silmek için kullanılabilecek bir başka yol ise; Başlat Menüsünde herhangi bir kısayol üzerinde iken sağ tıklayıp gelen menüden sil komutunu vermektir. Silinen kısayollar geri dönüşüm kutusuna gönderilir. Gelişmiş; Bu düğmeciğe tıklandığında Windows Gezgini içerisinde başlat menüsü kısayolları karşımıza gelir. Burada yeni program grupları (klasörler) oluşturabilir, kopyalama, taşıma, silme ve yeniden adlandırma işlemleri gerçekleştirilebilir. Denetim Masası Windows 98 ile ilgili ayarlamaların yapılabilmesi için gerekli araçların bulunduğu bir klasördür. Tarih ve Saati Değiştirmek Bilgisayarın tarih ve saatini değiştirmek için iki farklı yol izleyebiliriz. 1. Görev çubuğunda bulunan saatin üzerine çift klik yaparak 2. Denetim masası içerisinde bulunan Tarih ve Saat adlı simgeyi açarak. Klavye Ayarları Windows 98 de klavye ayarlarını yapabilmek için; 1. Denetim masasında bulunan Klavye simgesini çalıştırmak 2. Görev Çubuğunda bulunan klavye simgesine sağ tıklayarak gelen menüden özellikleri seçmek gerekiyor. Bu gelen pencerede klavyenin yazma hızını hangi dili kullanacağımızı hangi klavye tipini Q veya kullanacağımızı belirtiyoruz. Mouse Ayarları Windowsta Mouseun işaretçisini, hareket hızını, çift tıklama hızını değiştirmek için Denetim Masasında bulunan Fare adlı simgeyi çalıştırarak yapabiliyoruz. Görüntü Masaüstünü özelleştirebilmemiz için Görüntü Özellikleri adlı pencere açılır. Ses Windowsun belirli olaylar karşısında çıkartmasını istediğimiz sesleri ayarlayabilmek için bu pencereyi kullanırız. Bu pencereden Windows açılış, kapanış sesleri, pencere açılışlarında, kapanışlarında, tam ekran yapıldığında, menülerin açılışlarında, hata mesajlarında vb. olaylardaki ses düzeni ayarlanır. Masaüstü Temaları Windowsa biraz daha canlılık hareket getirmek için tasarlanmış eğlence amaçlı bir programdır. Masaüstü Temalarında duvar kağıdını, ekran koruyucularını, ses düzenini, fare işaretçilerini, masaüstü simgelerini tek bir seçerek ile değiştirebilmemiz için hazır birçok şablon bulunur. Bunlardan istediğimizi seçerek Windowsu biraz daha eğlenceli bir hale getirebiliriz. Program Ekle / Kaldır Windowsta bulunan programları özelleştirmek için kullanılır. Çalıştırmak için Denetim Masasında bulunan Program Ekle / Kaldır simgesini çalıştırmamız gerekir. Program Ekle / Kaldır ı çalıştırdığımızda karşımıza gelen pencerede üç adet sekme bulunur; Yükle / Kaldır; Bu bölümde Windowsa daha sonradan kurulmuş olan programların bir listesi bulunur. Bu listeden istenilen program seçildikten sonra Ekle / Kaldır düğmeciğine tıklanarak o programı bilgisayarımızdan kaldırabiliriz. Windows Kur; Windows ile beraber gelen programlar, oyunlar, masaüstü duvar kâğıtları, ekran koruyucuları, masaüstü temaları ve diğer programları Windowsa tekrar kurmak ya da kaldırmak için kullanılır. Başlangıç Disketi; Herhangi bir problem karşısında bilgisayarı açabilmek için gerekli olan sistem disketini oluşturmak için kullanılır. Yazı Tipleri Windowsta kullanabileceğimiz tüm yazı tiplerini görebilmemizi, yeni yazı tipleri ekleyebilmemizi ve var olanları silebilmemizi sağlayan bir araçtır. Yazıcılar Windowsa yeni bir yazıcı tanıtmak var olan yazıcıları silebilmek ve değişiklik yapabilmek için yazıcılar klasörünü çalıştırmamız gerekir. Yazıcılar klasörüne ulaşabilmek için şu yolları izleyebiliriz. 1. Başlat-Ayarlar-Yazıcılar 2. Bilgisayarım_Yazıcılar 3. Denetim Masası_Yazıcılar Dosya ve Klasör Yönetimi Bilgisayarda bulunan tüm programlar, oyunlar, işletim sistemleri, bizim hazırladığımız belgeler dosyalar halinde saklanır. Bu dosyalar bilgisayarımızda harddisk adını verdiğimiz fiziksel bir aygıtta saklanır ve bu dosyaları kendi aralarında gruplamak içinde klasörler kullanılır. Sürücü; Dosya ve klasörlerin saklanabileceği fiziksel ortamlardır ve alfabede bulunan harfler ile temsil edilirler. Disket sürücüler A veya B harfi ile Harddiskler ise C ve sonrasında gelen harfler ile temsil edilirler. CD-ROM DVD-ROM ve Tape Backup üniteleri vb. diğer aydıtlar ise Harddiskten sonra gelen harfler ile temsil edilirler. Klasör; Sürücüler içerisinde bulunan ve dosyaları gruplamak amacı ile kullanılan program grup isimleridir. Klasörler dosyaları yaptıkları işlere göre gruplandırırlar, bu sayede aradığımız herhangibir dosyayı bulmamız kolaylaşır. Bu olay tıpkı bir kütüphanede kitapların konularına göre gruplandırılmalarına benzer. Örneğin bilgisayarımızda hazırladığımız belgeler, hesap tabloları, sunular vb. C sürücüsünde bulunan Belgelerim adlı klasörde gruplanmışlardır. Windowsa ait dosyalar C sürücüsünde bulunan Windows adlı klasörde gruplanmışlardır ve yine bu dosyalar yaptıkları işlere göre kendi aralarında gruplandırılmışlardır. Bu sayede örneğin bir oyunu silmek veya kopyalamak için o oyunu çalıştıran bütün dosyaları tek tek seçmek yerine bu dosyaları içinde barındıran klasörü seçerek istediğimiz işlemi biraz daha pratik yapabiliriz. Dosya; Bilgisayarda yaptığımız her işlem dosyalar aracılığı ile yapılmaktadır. Bir oyun oynuyaacaksak onun için gerekli dosyalar ekran görüntüleri dosyalarda saklanır. Kullandığımız bir muhasebe programında girdiğimiz faturalar, çekler, senetler ilgili dosyalara kaydedilir. Yazdığımız belgeler, hesap tabloları, sunular vb. dosyalarda saklanır. Bu sayede yaptığımız çalışmaları istediğimiz herhangi bir zamanda açıp okuyabilir gerekli güncellemeleri yapabiliriz. Bilgisayarda bulunan bütün dosyalar dosyaadı.uzantı şeklinde saklanır. Dosyaadı o dosyanın yaptığı işe göre verilmiş mantıksal bir isimdir ve toplam 255 karakter uzunluğunda olabilir, uzantı ise o dosyanın işlevine göre bilgisayar tarafından daha önceden belirlenmiş bir isim olabilir ve genelde 3 harf uzunluğundadır. Uzantılar sayesinde o dosyanın hangi programla hazırlandığını ve hangi programlarla açılabileceğini anlayabiliriz. Aşağıda belli birkaç dosya uzantı örneği bulunmaktadır; Uzantı Açıklama Exe Uygulama dosyaları Bat Toplu iş kütükleri Txt Metin dosyaları Bmp Resim dosyaları Jpg Resim dosyaları Doc Microsoft Word dosyaları Xls Microsoft Excel dosyaları Ppt Microsoft Powerpoint dosyaları Zip Sıkıştırılmış dosyalar Dosyalar bilgisayarımızda içeriklerine göre belirli bir alan kaplarlar. Her bir harfin bilgisayarda kapladığı alana 1 byte denir ve buna göre ölçü birimleri aşağıdaki gibidir. 1 Karakter = 1 Byte 1024 Byte = 1 Kilobyte (Kb) 1024 Kilobyte = 1 Megabyte (Mb) 1024 Megabyte = 1 Gigabyte (Gb) Windows Gezgininin Kullanılması Windows Gezgini, Windows işletim sisteminin dosya ve klasörleri yönetebilmemiz için bize sunduğu bir araçtır. Başlat-Programlar- programlar menüsü ile çalıştırılabileceği gibi Başlat-Çalıştır penceresine Explorer yazarakda çalıştırılabilir. Araştırılıyor adlı bir başlıkla gelen pencerede sağ tarafda ve sol tarafda iki liste bulunur. Listenin sol tarafında biligisayarınızda bulunanları hiyerarşik bir şekilde görebilirsiniz. Listenin en başında Masaüstü bulunur ve masaüstünde bulunan simgeler hiyerarşik bir liste ile sıralanmıştır. Listenin sağ tarafında ise sol tarafta seçili olan bir elemanın içeriğini görebilirsiniz. Bilgisayarım simgesi ile bilgisayarınızda bulunan sürücü, klasör ve dosyalara erişeblirsiniz. Ağ Komşularım simgesi ağa bağlı olan bilgisayarlara ve yazıcılara erişeblirsiniz. Geri Dönüşüm Kutusu simgesi silinmiş öğelere erişeblirsiniz. Üzerinde İşlem Yapılacak Öğeleri Seçmek Dosyaları silmek, kopyalamak, taşımak vb. işlemleri yapabilmek için üzerinde işlem yapılacak öğeleri seçmek gerekir. Windowsda seçim işlemi klavye veya mouse aracılığı ile yapılır. Seçilmek istenilen öğeye mouse ile tıklanır veya klavyede bulunan yön tuşları kullanılılr. Herhangi bir sürücü/ klasör veya içerisinde bulunan dosyalar üzerinde işlem yapabilmek için öncelikle sürücü/ klasör seçilir. Seçili olan sürücü/ klasör adı adres çubuğunda görülmelidir. Listenin sol tarafında ise seçili olan sürücü/ klasörün içeriği görülür. Birden fazla dosya veya klasör seçmek için şu yollar kullanılır. Aralıklı Seçim; Klavyeden control tuşuna basılarak seçilmek istenilen dosyalara mouse ile tıklanılır. Ardışık Seçim; Klavyeden shift tuşuna basılarak seçilmek istenen dosyaların ilkine sonrada son dosyaya tıklanır. Bu sayede belirtilen aralıklatki tüm dosyalar seçili hale gelir. Tümünü Seç; Düzün menüsünden Tümünü Seç komutu verilerek veya Ctrl-A tuşlarına basılarak tüm dosyalar seçilir. Klasör Oluşturmak Bazen dosyalarımızı gruplamak amacı ile yeni klasörler oluşturma ihtiyacı duyarız. Öncelikle klasörü oluşturacağımız sürücü veya klasörü seçeriz. Bu işlemden sonra aşağıdaki yollardan istediğimizi kullanarak klasör oluşturabiliriz. 1. Dosya-Yeni-Yeni Klasör menüsü aracılığı ile 2. Listenin sağ tarafında boş bir alana sağ tıklayıp gelen menüden Yeni-Yeni Klasör komutu aracılığı ile KlasörDosya İsimlerini Değiştirme Bir dosya veya klasörün adını değiştirmek için ağağıdaki yollardan istediğimizi kullanabiliriz 1. Dosya-Yeniden Adlandır menüsü aracılığı ile 2. Seçili olan dosya veya klasöre sağ tıklayıp gelen menüden Yeniden Adlandır komutunu vererek 3. Aralıklı bir şekilde dosya iki kez tıklayarak 4. Klavyeden F2 tuşuna basarak KlasörDosya Silme Bazen bilgisayarımızda bulunan gereksiz klasör veya dosyaları silme ihtiyacı duyarız. Bu işlemi yapmak için silmek istediğimiz öğeleri seçtikten sonra ağağıdaki yollardan istediğimizi kullanarak silme işlemini gerçekleştiririz. 5. Dosya-Sil menüsü aracılığı ile 6. Seçili olan dosyalara sağ tıklayıp gelen menüden sil komutunu vererek 7. Araç çubuğundan sil düğmesine tıklayarak 8. Klavyeden Delete tuşuna basarak 9. Seçili olan öğeleri mouse ile geri dönüşüm kutusuna sürükleyerek Bu yöntemler ile silinen öğeler Windowsda Geri Dönüşüm Kutusuna gönderilir. Not; Bir dosyayı Shift-Delete tuşları ile silerseniz direkt olarak bilgisayarınızdan silinir. Geri Dönüşüm Kutusu aracılığı ile kurtarılamaz. KlasörDosya Taşıma Bilgisayarımızda bulunan dosyaların yerini değiştiririz ve bu işleme taşıma adını veririz. Taşıma işlemi iki etapda yapılır. İlk etapda taşınmak istenilen dosyalar (kaynak) üzerinde kes komutu verilir, ikinci etapda ise taşınacakları yerde (hedef) yapıştır komutu verilir. Bu işlemi yapmak ağağıdaki yollardan istediğimizi kullanabiliriz 1. Düzen-Kes, Düzen-Yapıştır menüsü aracılığı ile 2. Sağ tıklayıp gelen menüden Kes, Yapıştır komutları aracılığı ile 3. Araç çubuğundan Kes, Yapıştır düğmelerine tıklayarak 4. Klavyeden Ctrl-X, Ctrl-V tuşlarına basarak 5. Seçili olan öğeleri mouse ile taşımak istediğimiz yere sürükleyerek KlasörDosya Kopyalama Kullanım şekli ve mantığı olarak taşıma işlemine çok benzerdir. Aralarındaki tek fark kopyalama işleminde seçilen dosyalar (kaynak) asıl yerlerinde kalır. Yapıştırma işlemi yaptığımız yerde (hedef) ise bir kopyaları oluşur. Bu işlemde iki etapda yapılır. İlk etapda kopyalanmak istenilen dosyalar (kaynak) üzerinde kopyala komutu verilir, ikinci etapda ise kopyalanacakları yerde (hedef) yapıştır komutu verilir. Bu işlemi yapmak ağağıdaki yollardan istediğimizi kullanabiliriz 1. Düzen-Kopyala, Düzen-Yapıştır menüsü aracılığı ile 2. Sağ tıklayıp gelen menüden Kopyala, Yapıştır komutları aracılığı ile 3. Araç çubuğundan Kopyala, Yapıştır düğmelerine tıklayarak 4. Klavyeden Ctrl-C, Ctrl-V tuşlarına basarak 5. Seçili olan öğeleri klavyeden control tuşu basılı iken mouse ile kopyalamak istediğimiz yere sürükleyerek Diskete Kopyalama Normal bir kopyala işleminden hiçbir farkı yoktur.Sadece kopyalanılacak yer(kaynak) olarak 3œ DisketSürücü (A) seçilmelidir. Bu işlemi yapmak için kullanılacak bir başka yol ise kopyalanıcak dosyalara sağ tıklayarak gelen menüden Gönder-3œ DisketSürücü (A) komutu verilerek. Geri Dönüşüm Kutusu Bilgisayarda silinen tüm dosyalar Geri Dönüşüm Kutusu adı verilen özel bir yerde saklanır. Geri Dönüşüm kutusuna Windows Gezgini aracılığı ile veya masaüstünde bulunan simgesine iki kez tıklayarak erişebilirz. Geri dönüşüm kutusu içerisinde silinen tüm dosyalarımız ve klasörlerimiz bulunur. Bunlar arasından kurtarmak istediklerimizi seçtikten sonra aşağıdaki yollardan istediğimizi kullanabiliriz; 1. Dosya-Geri Al menüsü 2. Sağ tıklayıp gelen menüden Geri Al komutu Eğer Geri Dönüşüm Kutusunda bulunan dosya ve klasörlere ihtiyacımız olmadığını düşünüyosak Dosya menüsünden Geri Dönüşüm Kutusunu Boşalt komutunu vererek bu dosya ve klasörleri bilgisayarımızdan tamamen silebiliriz. Kısayol Oluşturmak Bazen çok sık kullandığımız dosya veya programların masaüstünde birer kısayolunu oluşturmak bu sayede bu dosya veya programlara daha hızlı erişmek isteriz. Masaüstünde bir kısayol oluşturmak için masaüstüne sağ tıklayıp gelen menüden Yeni-Kısayol komutunu veririz. Karşımıza gelen pencereden Komut Satırı adlı kısma çalıştırmak istediğimiz dosyanın veya programın bilgisayarımızda bulunduğu yeri yazarız veya Gözat düğmeciğine tıklayarak bilgisayarımızda bulunduğu yeri belirtiriz. Daha sonra ileri düğmesine bsarak kalan aşamaları tamamlarız. Scandisk Bilgisayarı Windowstan çıkmadan kapatırsak veya çalışırken elektirik kesilirse Windowsun ihtiyac duyabileceği bazı dosyalar hasar görebilir, disk yüzeyinde bozuk alanlar oluşabilir. Tüm bunlar bilgisayarımızn düzensiz çalışmasına, çalışırken kilitlenmesine, hatalar vermesine yol açar. Bu alanları onarmak için Scandisk adlı programı kullanabilirz. Başlat-Programlar-Donatılar-Sistem Araçları-Scandisk menüsü araçılığı ile çalıştırabileceğimiz program iki farklı modda çalışabilir. Öncelikle tarama yapılmasını istediğiniz sürücü seçilir ve ardından tarama tipi belirlenir. Standart; Sadece dosyalar incelenir ve düzeltilmeye çalışılır. Tam; Hem dosyalar hem de disk yüzeyi hataları incelenir ve düzeltilmeye çalışılır. Disk Birleştirici Bilgisayarımıza dosya kopyalayıp sildikçe harddiskde parçalanmalar meydana gelir. Bu parçalanmalar fiziksel değil yazılımsal olur. Disk yüzeyinde bulunan dosyaların parçalanmasıdır. Bu olay bilgisayarımızın çalışma performansını direkt olarak aşağı düşürür. Bilgisayarda meydana gelen bu olaya fragmantasyon adı verilir. Bu sorunu düzeltmek için defrag.exe adlı bir program kullanırız. Başlat-Programlar-Donatılar-Sistem Araçları-Disk Birleştirici menüsü araçılığı ile bu programa ulaşabiliriz. Disk Temizleme Bu program harddiskte bulunan gereksiz dosyaları kolay bir şekilde silmemizi sağlar. Ayrıca harddiskte bulunan boş alan %3ün altına inenrse bu program otamatik olarak devreye girer. Başlat-Programlar-Donatılar-Sistem Araçları-Disk Temizleme menüsü aracılığı ile bu programı çalıştırabiliriz. Program çalıştığında temizleyeceğimiz diski seçmemiz ister. Bu işlemden sonra harddiskimizi tarar ve silebileceğimiz dosyaları bize gösterir. Yedekleme Windows 98 ile yedekleme işlemini yapabileceğimiz bir program gelir. Başlat-Programlar-Donatılar-Sistem Araçları-Yedekleme menülerini kullanarak bu programı çalıştırdığımızda yedek almak istediğimiz dosyaları belirleriz. Bu program araçılığı ile yedek aldıktan sonra istediğimiz herhangibir zaman yedeğini aldığımız dosyaları tekrar yükleyebilirz.